Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Brodnicy ostrzega przed kleszczami, które mogą być przyczyną poważnych powikłań zdrowotnych.
"Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Brodnicy przypomina, aby przed wakacjami podczas wypoczynku na łonie natury pamiętać o konieczności przestrzegania podstawowych zasad i chronić się przed kleszczami podczas wędrówek przez lasy, pola, łąki.
Kleszcze występują powszechnie na terenie całego kraju. Żyją w miejscach lekko wilgotnych i obfitujących w roślinność (w lasach i na ich obrzeżach, na obszarach porośniętych wysoką trawą, na łąkach, pastwiskach, nad brzegami rzek i jezior, w parkach, na działkach, na placach zabaw, a także na przystankach komunikacji publicznej). Żywią się krwią zwierząt i ludzi; atakując, znieczulają miejsce wkłucia, by spokojnie żerować nawet przez kilka dni.
Niedawno poznanym gatunkiem kleszcza jest obrzeżek gołębi – powszechnie występujący w miejscach gnieżdżenia się ptaków – w gołębnikach, kurnikach, wieżach kościołów, a także na strychach i poddaszach. Atakuje przede wszystkim gołębie. Żywi się również krwią ptactwa domowego – kur i kaczek. W przypadku braku lub zbyt małej liczby ptasich żywicieli, a także w przypadku nadmiernego wzrostu ich populacji, wygłodniałe obrzeżki mogą przenikać do ludzkich mieszkań. Obrzeżki gołębie zwykle atakują nocą, a objawy ukąszenia są zauważane dopiero rano. Obrzeżki gołębie kłują boleśnie, powodując świąd i obrzęk skóry, a ból i podrażnienie miejsc pokłutych mogą odnawiać się co kilka lat.
W czasie ukłucia i wyssania krwi kleszcze zakażone bakteriami lub wirusami przenoszą groźne choroby zakaźne – boreliozę, kleszczowe zapalenie mózgu.
Najbardziej narażeni na zakażenie są pracownicy zatrudnieni przy eksploatacji lasów, stacjonujące w lasach wojsko, uczniowie szkół zawodowych związanych z gospodarką leśną, myśliwi, rolnicy, uczestnicy obozów, kolonii, turyści, zbieracze grzybów i jagód.
W 2016 r. na terenie powiatu brodnickiego odnotowano 37 zachorowań na boreliozę. Od 01.01.2017 r. do 16.05.2017 r. odnotowano 3 zachorowania na boreliozę.
Boreliozę przewlekłą, wielofazową chorobę układową przenoszoną przez kleszcze charakteryzuje występowanie objawów skórnych, stawowych, kardiologicznych i neurologicznych.
Objawem charakterystycznym choroby są zmiany skórne pod postacią rumienia wędrującego.
Chorobę wywołują bakterie - krętki z grupy Borrelia, wśród których jest znanych kilka podgatunków. Szacuje się, że co piąty kleszcz jest ich nosicielem.
Rezerwuarem zarazków jest około 300 gatunkach ssaków (głównie gryzonie z rodziny nornikowatych i myszowatych; a także jelenie, sarny, wilki, zwierzęta domowe: psy, konie, owce, krowy oraz niektóre gatunki ptaków).
Objawy kliniczne są różne w zależności od czasu trwania choroby.
Charakterystyczne objawy:
I okres - trwa 2-30 dni, w 60-80% przypadków zakażeń zmiany pojawiają się po kilku dniach od ukąszenia przez kleszcza - najpierw tworzy się grudka, a następnie zaczerwieniony pierścień (około 5 cm), rumień jest niebolesny, nie swędzi, rozszerza się w ciągu kilku godzin, goi się sam w ciągu od kilku dni do kilku miesięcy, w 20-40% zakażeń rumień nie występuje i wtedy zasadne jest oznaczenie przeciwciał klasy IgM dla Borrelia burgdorferi w 7-12 dni od ukąszenia przez kleszcza. Rumień wędrujący może dotyczyć każdej okolicy ciała, najczęściej umiejscawia się w okolicy pachowej, stóp lub nadgarstka. Tym zmianom towarzyszą następujące objawy ogólne choroby: uczucie rozbicia, osłabienie, bóle głowy, gorączka, mało charakterystyczne wysypki uogólnione lub pokrzywkowe, zapalenie spojówek, bóle mięśniowo-stawowe o zmiennym umiejscowieniu, lekka sztywność karku, powiększenie węzłów chłonnych. I etapowi choroby mogą towarzyszyć objawy grypopodobne.
UWAGA!
Każda osoba z objawami rumienia wędrującego powinna zasięgnąć porady lekarza.

II okres - trwa 1-4 miesięcy, objawy skórne w postaci pojawiających się i znikających zaczerwienień w różnych miejscach ciała oraz ostre zmiany zapalne narządów, w tym stawów, serca, ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Objawom ogólnego złego samopoczucia towarzyszą napadowe bóle stawowo-mięśniowe, porażenia nerwów rdzeniowych, czaszkowych (często nerwu twarzowego), objawy oponowo-mózgowe. Mogą występować także objawy zaburzeń rytmu serca oraz bóle stawowe. II etap choroby wymaga oznaczenia przeciwciał w klasie IgM i IgG lub klasy IgG dwukrotnie w odstępie 2-3 tygodni.
III okres - może trwać od roku do kilkunastu lat od zakażenia. Występują wówczas przewlekłe zmiany skórne (zanikowe zmiany skórne - miejscowo "pergaminowa" skóra), ciężkie zmiany zapalne stawów, a także zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, zmiany neurologiczne - zaburzenie czucia, mowy, pamięci, stany depresyjne.
Nierozpoznana i nieleczona borelioza zagraża licznymi powikłaniami. Kobietom w ciąży grozi nawet poronienie i uszkodzenie płodu. W III etapie choroby oznacza się przeciwciała IgG, utrzymują się one przez wiele lat na stałym poziomie.
Przechorowanie boreliozy nie chroni przed ponownym zachorowaniem.
Nie ma szczepionki przeciw boreliozie.
Każde podejrzenie zakażenia należy skonsultować z lekarzem i wykonać badanie diagnostyczne.

Jedynym, skutecznym zabezpieczeniem jest:
noszenie odpowiedniego ubrania w lesie, w parkach (koszula z długimi rękawami, długie spodnie i zakryte buty, nakrycie głowy), po powrocie do domu spłukać ciało silnym strumieniem wody,wczesne i ostrożne usuwanie kleszczy ze skóry oraz dezynfekcja miejsc ukłucia;stosowanie środków odstraszających kleszcze (repelenty);unikanie pobytu w rejonach zakażonych;sprawdzanie ciała po pobycie w lesie;unikanie chodzenia w wysokiej trawie oraz niesiadanie na zwalonych pniach.
W przypadku ukąszenia, kleszcza należy od razu usunąć pęsetą. Kleszcza trzeba schwycić tuż przy skórze i pociągnąć w górę, a miejsce po ukąszeniu dokładnie przemyć spirytusem. Jeżeli tkwi głęboko należy zgłosić się do lekarza. Nie wolno kleszczem kręcić, wyciskać go, smarować benzyną lub tłuszczem, bo możemy w czasie tych zabiegów rozprzestrzenić bakterie.
Usunięcie kleszcza w ciągu 24-36 godzin zmniejsza wielokrotnie prawdopodobieństwo zakażenia, ale obserwowano rozwinięcie się choroby nawet po kilkuminutowym ukąszeniu.
Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Bydgoszczy wdrożyła metodę pozwalającą na zbadanie kleszcza usuniętego z miejsca wkłucia, pod kątem przenoszenia przez niego krętków Borrelia burgdorferi. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie odpowiedzi, czy kleszcz był źródłem zakażenia krętkiem wywołującym boreliozę jeszcze przed wystąpieniem objawów i podjęciem ewentualnego leczenia.
W tym celu należy dostarczyć kleszcza w całości, bądź w kawałkach w szklanym lub plastikowym naczyniu do Pracowni Wirusologicznej Oddziału Mikrobiologii i Parazytologii Lekarskiej Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Bydgoszczy, Kujawska 4 (Pracownia Wirusologiczna, tel. 52 376 18 59).
Kleszczowe zapalenie mózgu to choroba typowa dla obszarów Europy Centralnej oraz Wschodniej i Północnej Azji.
W 2016 r. oraz od 01.01.2017 r. do 16.05.2017 r. na terenie powiatu brodnickiego nie wystąpiły zachorowania na tę jednostkę chorobową.
W naturalnych warunkach gospodarzami wirusa są drobne ssaki, a kleszcze są wektorem (przenosicielem), w którym również ma miejsce namnażanie się wirusa.
Zakażenie następuje na skutek:
- ukąszenia przez kleszcze,
- po spożyciu niepasteryzowanych produktów mlecznych pochodzących od zainfekowanych zwierząt.

Objawy kleszczowego zapalenia mózgu:
- pierwsza faza choroby - około 7 dni po ukąszeniu przez kleszcze, przebieg ma podobny do grypy,
- druga faza choroby (znacznie cięższa) - od 2 do 4 tygodni po ukąszeniu. W momencie namnożenia się wirusów w organizmie mogą one zaatakować mózg i wywołać jego stan zapalny. Skutkiem tego może być gorączka do 40°C, silne bóle głowy, zaburzenia świadomości, śpiączka. Dość często (35 - 58%) dochodzi do uszkodzenia móżdżku, porażenia nerwów czaszkowych, szczególnie twarzowego, także splotu barkowego. Zdarzają się chorzy z długotrwałymi niedowładami, zanikami mięśniowymi, upośledzeniem ruchów precyzyjnych rąk.
Leczenia przyczynowego brak, pozostaje jedynie leczenie objawowe.
Brak leczenia przyczynowego i zjadliwość wirusa powodują, że choroba może doprowadzić nawet do śmierci pacjenta.

Boisz się kleszcza? Zaszczep się przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu!
Aby uzyskać optymalne uodpornienie czynne, już na początku sezonowej aktywności kleszczy, należy rozpocząć szczepienia według następującego schematu:
pierwsza dawka najlepiej w miesiącach zimowo-wiosennych,druga dawka 1-3 miesiące po pierwszym szczepieniu,trzecia dawka 5-12 miesięcy po drugim szczepieniu lub od 9-12 miesięcy po drugiej dawce,po trzech latach zastosować pierwszą dawkę przypominającą,kolejne dawki przypominające co 5 lat.Szczepionka jest bardzo dobrze tolerowana i skuteczna."

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny Danuta Kowalkowska-Szramka mgr biologii higienista epidemiolog

Źródło: Starostwo Powiatowe